قالب بتن، سازهای است موقت و بعضا دائمی که جهت بتن ریزی استفاده میشود. وظیفه اصلی قالب تحمل بارهای ناشی از بتن و اجرای آن تا زمانی است که خود بتن بتواند بارهای وارده از جمله وزنش را تحمل کند.
قالببتنریزی باید به اندازه کافی مقاومت داشته باشد تا نیروهای ناشی از ویبره کردن بتن را که به وسیله ویبراتور وارد میشود، تحمل کرده و بدون آسیب رساندن به بتن از آن جدا شود. قالب باید بتواند بتن را در محدوده رواداریها نگه داشته، بارهای وارده را تا زمان سخت شدن بتن و کسب مقاومت کافی تحمل کند و به سطح بتن نمای دلخواه بدهد.
انواع قالب بتن
قالبهای بتن بر اساس جنس و کاربردشان به انواع مختلف زیر تقسیم بندی میشوند:
انواع قالب بتن از نظر کاربرد: قالب بندی سقف، ستون، دیوار و فونداسیون
انواع قالب بتن از نظر جنس قالب: قالب بندی بنایی، چوبی، پلیمری و قالب بندی فلزی
بهطور کلی، مصالح مختلفی نظیر چوب، فولاد، مواد پلیمری و مصالح بنایی در ساخت قالب به کار گرفته میشوند که در ادامه به بررسی هریک از آنها خواهیم پرداخت.
قالب بنایی
یکی از انواع قالب بتن، قالب بنایی است که عمدتا از جنس آجر یا بلوکهای سیمانی هستند و از نوع قالبهای ماندگار بهشمار میروند که معمولاً برای قالب بندی فونداسیون استفاده شده و پس از بتن ریزی نیز در جای خود باقی میمانند.
توجه داشته باشید که جذب آب بتن توسط مصالح موجب کاهش کیفیت بتن میشود. به همین علت در قالب بندی مصالح بنایی باید سطح در تماس با بتن ریزی را توسط نایلون یا پلاستیک بپوشانید تا آب بتن توسط مصالح بنایی جذب نشود.
رعایت برخی نکات در قالب بندی بنایی میتواند از کاهش کیفیت بتن جلوگیری کند که عبارتاند از:
تراز سطح زمین باید کاملا یکسان باشد.
بهتر است پشت قالب بنایی را با خاک پر کرد.
محدوده آکسها و قالب باید توسط نقشه بردار مشخص شود.
میخ گذاری، ریسمانکشی و رنگ آمیزی جهت جلوگیری از بروز خطا ضروری است.
برای جلوگیری از جذب شیره بتن توسط آجر و بلوک استفاده از نایلون یا اجرای یک لایه ملات ماسه سیمان روی سطوح قالب و آبپاشی روی آجرها الزامی است.
حداقل ضخامت دیواری که برای قالب بندی آجری استفاده میشود 20 سانتی متر است که باید از ملات ماسه سیمان در آجرچینی آن استفاده کرد.
قالب بندی چوبی
این نوع قالب بندی بتن به دلیل زمان بر بودن اجرا، بیشتر در سازههای ساده و پروژههای کوچک استفاده میشود. این قالبها نسبت به نوع فلزی عمر کمتری دارند ولی به دلیل انعطاف بالا در مواردی که قالب بندی مشکل باشد، جایگزین مناسبی هستند.
معمولا تختههای قالب چوبی از درختهای سوزنی برگ نظیر کاج و چوب روسی ساخته میشوند. البته در برخی موارد از قالبهای پلی وود استفاده میکنند که از چند لایه چوب و یک رویهی پلاستیکی ساخته شدهاند.
از مهمترین نکات قالب بندی چوبی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
این نوع از قالب بتن نیاز به روغن کاری دارد.
در ساخت این قالب بتن نباید از چوب تازه استفاده شود.
چوب مصرفی باید صاف، بدون پیچ و تاب و سالم باشد.
از میخکوبی در نقاط کرمو و گره دار تخته خودداری کنید.
ضخامت تختههای قالب بندی معمولا 2/5 تا 3 سانتیمتر است.
حداقل فاصله میخ از لبه تخت برابر ضخامت تخته بوده و در هر حال از 2 سانتیمتر کمتر نباشد.
در این نوع قالب بندی بتن از میخهای شماره 28/65 (قطر 28 و طول 65 میلیمتر) استفاده میشود. البته از میخهای شماره 25/50 هم میتوان برای تختههای کم ضخامت استفاده کرد.
اگر طول میخها از ضخامت تختهها بلندتر باشد، میتوان آنها را به سمت بیرون قالب (روی پشت بندها) و در جهت الیاف تخته کج کرد تا به هنگام باز کردن قالب و بیرون کشیدن میخها به تختهها لطمه وارد نشود.
قالب پلیمری بتن
پلاستیکهای سخت و پلاستیکهای الیافی دو نوع از مواد پلیمری مصرفی در قالبهای بتنی را تشکیل میدهند. قالبهای فایبرگلاس از مواد پلیمری به عنوان ماده اصلی و الیاف شیشه به عنوان تقویت کننده ساخته میشوند. اگرچه قالبهای پلیمری در مقایسه با قالبهای چوبی دوام بیشتری دارند، اما از انعطاف پذیری کمتری برخوردارند.
قالب بندی فلزی (فولادی)
قالب فلزی از دیگر انواع قالب بندی بتنی است که ورق فولادی اصلیترین ماده تولید کننده آن است. توجه داشته باشید که استفاده از قالبهای بیکیفیت سطح بتن را موجدار کرده و کار شاقول در نمیآید.
برای ساخت پنلهای فلزی از فولاد به صورت گرم نورد شده و سرد خم شده از جمله ورق St37 استفاده میشود. در سازههای بزرگ بتنی به دلیل استفاده مکرر، قالبهای مدولار فلزی به صرفهتر است.
استفاده از آلومینیوم برای سطوح در تماس با بتن به ویژه در صفحات رویه به دلیل کاهش کیفیت بتن ممنوع است. در اثر واکنش شیمیایی سطح داخل لولههای آلومینیومی با سیمان، گاز هیدروژن تولید میشود؛ در نتیجه مقاومت بتن را تا 50 درصد کاهش میدهد.
نکات مهم در قالب بندی بتن
مهمترین نکاتی که حین کار قالب بندی بتن باید رعایت شود، به شرح زیر است:
پیش از نصب قالبها باید مواد رهاساز (روغن قالب) را روی قالبها مالید. اگر چه استفاده از گازوئیل و روغن سوخته (یعنی روغنی که از تعویض روغنیها گرفته میشود) مرسوم است، اما توصیه نمیشود.
مواد رهاساز قالب باید به گونهای به کار برده شوند که آرماتورها را آلوده نکرده و یک لایه یکنواخت و نازک روی سطح قالب به وجود آورند.
پس از روغن کاری، قالبها متناسب با عرض مقطع مورد نظر یک به یک در جای خود قرار گرفته و با پین و گوههای فلزی در هم قفل میشوند.
قطعات رویه قالبها باید به نحوی در کنار هم قرار بگیرند که شیره بتن هدر نرود.
پشت بندها جهت جلوگیری از کج شدن و ناشاقولی احتمالی قالبها نصب و مهار میشوند. کنترل شاقول بودن در هر مرحله قبل و بعد از بتن ریزی ضروری است.
نظرات شما عزیزان: